طرحواره درمانی که توسط یانگ و همکارانش بوجود آمده، درمانی نوین و یک پارچه است که عمدتا بر اساس بسط و گسترش مفاهیم و روشهای درمان شناختی – رفتاری کلاسیک بنا شده است. طرح واره درمانی، اصول و مبانی مکتب های درمان شناختی – رفتاری، دلبستگی گشتالت، روابط شیئی، سازنده گرایی و روانكاوی را در قالب یك مدل درمانی و مفهومی ارزشمند تلفیق كرده است. نگاهی به حوزه رفتار درمانی شناختی به ما كمك میكند تا ضرورت ایجاد طرحواره درمانی را از نظر یانگ توضیح دهیم. پژوهشگران و متخصصین بالینی رویکرد شاختی _ رفتاری در تدوین درمانهای اثر بخش برای اختلالات محور I از جمله اختلالات خلقی، اضطرابی، جنسی، خوردن _ جسمانی كردن و سوء مصرف مواد، پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته اند. این درمانها، كوتاه مدت ( تقریباً 20 جلسه ) و هدف آنها كاهش نشانه ها، مهارت آموزی و حل مسائل زندگی فعلی بیمار است. با این حال، اگر چه بسیاری از بیماران با این شیوه درمان، مشکلاتشان حل میشود، ولی بسیاری از آنها به این نوع درمان جواب نمی دهند و مطالعات نتیجه پژوهی، معمولاً میزان بالایی از موفقیت درمانی را گزارش میكنند برای مثال در افسردگی، میزان موفقیت، بلافاصله پس از درمان بالاتر از 60 % است، ولی میزان عود مشکل، پس از گذشت یك سال حدود 30 % است. تعداد قابل توجهی از بیماران نیز از درمان نتیجه نمیگیرند. اغلب بیماران مبتلا به اختلالات شخصیت یا كسانی كه مشکلات منش شناختی زیر بنایی دارند از درمانهای شناختی رفتاری كلاسیك نتیجه كامل نمیگیرند .
بیماران دیگری هستند که برای درمان مراجعه میکنند ولی علائم مشخص برای آماج درمان ندارند. مشکلات آنها مبهم وگنگ بوده و مثل یک کلافه سردرگم به نظر می رسد. آنها احساس میکنند کمبود دارند یا فکر میکنند یک جای کارشان مشکل دارد اما از درک دلایل آن عاجزند. انها بیمارانی هستند که مسائلشان ارتباط با افراد مهم زندگی یا در محل کارشان تحمل میکنند، به دنبال درمان هستند. یا با یکپارچه سازی تکنیک های مختلف در قالب یک نظریه ی منسجم، طرحواره درمان را که رویکردی نظام مند است، بوجود آورد و با این کار باعث گسترش مرزهای رفتار درمان شناختی شد. طرحواره درمان بسته به مشکل بیمار میتواند به صورت کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت بکار گرفته شود. طرحواره درمانی بر پایه رفتار درمان شناختی کلاسیک نباشد و با تاکید بیشتر بر ریشه های تحولی مشکلات روان شناختی در دوران کودکی و نوجوانی، استفاده از تکنیکهای برانگیزنده و ارائه مفهوم سبک های مقابله ای ناسازگار، افق های نوینی فرا روی مرزهای رفتار درمانی شناختی گشوده است.
زمانی که علائم حاد بیماری کاهش پیدا کنند، طرحواره درمانی برای درمان بسیاری از بیماران مبتلا به اختلالات محور I و II که مشکلات منش شناختی دیرپایی دارنده گزینه مناسبی به شمار میرود. این روش درمان اغلب به همراه سایر روش ها مثل رفتار درمان شناختی یا دارو ها به کار گرفته می شود. مفید بودن طرحواره درمانی در درمان افسردگی و اضطراب مزمن، اختلالات خوردن، مشکلات شدید زناشویی و مشکلات رایج در تداوم روابط صمیمی، تایید شده است. علاوه بر این طرح واره درمانی برای مجرمان جنایی و همچنین در جلوگیری از عود مشکل در بین سوء مصرف کنندگان مواد نیز موثر است.
