واژه انگلیسی سایکو آنالیسس از دو لفظ سایکو به معنی روان و آنالیسس” به معنی تجزیه و تحلیل ترکیب شده است که روی هم رفته به معنی تجزیه و تحلیل روانی و یا در اصطلاح امروزی به معنی روانکاوی است. منظور از روانکاوی، شناخت سطح روانی نیست، بلکه هدف آن است که انگیزه های درونی و عمقی رفتار و اختلالات روانی را شناسایی کنیم و پس از تجزیه و تحلیل، مراجع را در غلبه بر آنها یاری دهیم و یا اینکه رفتار انسان را به نحو شایسته ای تبیین کنیم. يك تعریف کلی این است که روان درمانی شکلی از درمان مسائل و مشکلاتی است که ماهیت عاطفی دارند و در آن، يك فرد متخصص عمدا يك رابطه تخصصی و حرفه ای با مراجع بر قرار می کند و هدفش أن است که علایم و نشانه های موجود را بر طرف کند یا تغییر دهد و یا از پیشرفت باز دارد و موجبات رشد و تکامل مثبت شخصیت را فراهم آورد.
روانکاوی از نظر تاریخی سه معنی متفاوت داشته است. روانکاوی آن نظام روان شناسی است که از افکار فروید نشات گرفته است و بالاخص بر نقش ناخود آگاهی و نیروهای پویای عملکرد روانی تأکید می ورزد. در نظام روان شناسی فروید، سعی بر آن است که اولا، تمامی تجلیات فرهنگی، روانی و اجتماعی فرد مورد بررسی و تبیین قرار گیرد. ثانيا، روانکاوی شکلی از درمان است که در درجه اول از تداعی آزاد استفاده می کند و بر تجزیه و تحلیل انتقالها و مقاومتها تأکید می ورزد. از این رو، روانکاوی از شعبه های اصلی روان پزشکی است. ثالثا، روانکاوی، بعضی اوقات، برای آن مورد استفاده قرار گرفته است تا شیوه فرویدی را از شیوه فرویدی های جدید در حیطه خاص روانکاوی متمایز کند.
هدف از روان درمانی ایجاد سلامت روانی است. سلامت روانی دو جنبه دارد، یکی سازگاری با محیط بیرونی و دیگری سازش با محیط درونی. محيط مجموعه عوامل و امکاناتی است که مراجع می تواند از آن میان برای توسعه تواناییهای خود، به منزله يك انسان آزاده، دست به انتخاب بزند. از روانکاوی انتظار می رود که تا حدود زیادی سازگاری و انعطاف پذیری فرد را افزایش دهد و موانعی را که بر سر راه استفاده حداکثر از امکانات وجود دارد، از بین ببرد.
در سایه روانکاوی، تغییر قابل ملاحظه ای در ساخت منش فرد به وجود می آید. انتظار می رود که بیمار به آن نوع احساس آزادی شخصی برسد که به بالاترین مرحله ممکن در تحقق نفس در جامعه دست یابد و این بدان معنی است که فرد، در نتیجه روانکاوی، با اکثر افراد دیگر جامعه متفاوت و از همیشه خود بهتر شود، یعنی به نقش بی همتای خود تحقق بخشد
